Deniz lezzetleri denince ilk akla gelenlerden biri olan hamsi, özellikle Karadeniz Bölgesi'nde önemli bir yere sahiptir. Çok sevilmektedir ve Türk mutfağında sıkça tüketilmektedir. Hamsi tava, Türk mutfağının vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu lezzet, fırında ya da tavada çok çeşitli şekillerde hazırlanabilmektedir. Ayrıca, soslar ve baharatlarla zenginleştirilerek farklı tatlar elde edilebilmektedir. Hamsi tavanın hazırlanışı, hem pratik olması hem de lezzeti ile evde yapılan yemeklerin en gözde örneklerinden biridir. Özellikle yanında roka ve limonla servis edildiğinde hem göze hem de damak tadına hitap eder. Hamsi tavanın, özellikle deniz mahsulleri sevenlerin favorisi olmasının sebebi, hafif ve besleyici bir seçenek olmasıdır. Hamsinin sağlıklı özellikleri, buna ek bir avantaj sunmaktadır.
Hamsi, antik çağlardan beri bilinen bir balıktır. Roma İmparatorluğu döneminde insanlar hamsiyi tuzlayarak saklamış, farklı tarifler geliştirmiştir. Hamsi tava ise, Türk mutfağında özellikle 20. yüzyılla birlikte popüler hale gelmiştir. Karadeniz bölgesinin sembolü haline gelen hamsi, zamanla Türkiye’nin diğer bölgelerine de yayılmıştır. Tarifi ve yapılışı kolay olduğu için ailelerin sofralarında sıkça yer almakta. Hamsi tavanın tarihçesi, halkın bu lezzete olan düşkünlüğü ile şekillenmiştir. Hamsi, Anadolu'da farklı kültürlerden etkilenerek birçok yöresel tarife kaynağı olmuştur.
Özellikle Karadeniz mutfağında önemli bir yer tutan hamsinin, halk arasındaki geleneksel bağları da oldukça güçlüdür. Hamsi avlama sezonlarında, balıkçılar denize açılır ve taze hamsilerle döner. Sonrasında bu taze hamsilerin hazırlığı başlar. Hamsi tavanın sofralarda yer alması, sadece bir yemek olmaktan öte, bir kültürel mirastır. İlerleyen yıllarda yeni tarifler ve sunum teknikleri geliştirilse de, geleneksel hamsi tava tarifinin değeri hiç azalmamıştır. Bazı şehirlerde hamsi festivalleri düzenlenir ve burada çeşitli hamsi tarifleri tanıtılır.
Hamsi tava hazırlamak oldukça kolaydır ve kısa sürede hazırlanabilir. Öncelikle taze hamsilerin düzgünce temizlenmesi gerekir. Temizlenmiş hamsilerin birbirinin üzerine gelecek şekilde dizilmesi sağlanmalıdır. Hamsilerin tuz ile marine edilmesi, lezzetini artıracaktır. Ardından, un ya da mısır unu kullanılabilir. Hamsiler unla bulandığında, pişme sırasında dış yüzeyi çıtır çıtır olur. Hamsi tava yaparken yağın kalitesine dikkat edilmelidir. Zeytinyağı, hem sağlıklı hem de derinlemesine bir lezzet sunar.
Hamsi tava için gerekli malzemeler şu şekildedir:
Hamsi ile yapılabilecek birçok farklı tarif vardır. Hamsili pilav, özellikle ziyaretlerde ya da özel günlerde ilgi görmektedir. Bu tarifte, hamsilerin pilavın içine konulması ile lezzeti iki katına çıkmaktadır. Hamsili pilavın hazırlanışı da oldukça pratiktir. Pilav pişerken, hamsiler üzerine serilir. Böylece hamsinin aroması pilavın her yerine yayılır ve harika bir tat elde edilir. Patatesle yapılan hamsi yemeği de başka bir alternatif olarak öne çıkmaktadır.
Farklı damak zevklerine hitap eden bir diğer tarif ise hamsi buğulama. Bu tarif, hamsilerin sebzelerle birlikte pişirilmesi ile oluşmaktadır. Zeytinyağı, soğan, limon ve baharatlar ile harmanlanmış hamsi buğulama, hafif ve lezzetli bir akşam yemeği alternatifi sunar. Hem sağlığa hem de damak tadına hitap eden bu tarifler, hamsinin ne kadar kullanışlı bir malzeme olduğunu göstermektedir. Hamsi sevmeyenler dahi bu tarifleri deneyebilir.
Hamsi tavanın yanında servis edilebilecek birçok eşlikçi vardır. Limon dilimleri, hamsinin lezzetini artırır ve yemeğin tazeliğini vurgular. Roka gibi yeşil salatalar, yemeğin yanına harika bir eşlikçi olur. Roka, özellikle hamsi ile yapılan tariflerde sıklıkla tercih edilmektedir. Bunun yanında, soğuk meze seçenekleri de sunulabilir. Acılı ezme ya da tarator gibi mezeler, bu lezzetli yemeği tamamlayacak alternatiflerdir. Hamsi tavanın yanına tereyağlı mantar ya da yoğurt ile hazırlanan sos da oldukça uyumlu bir birlikteliktir.
Ayrıca soğuk içecekler, özellikle sıcak yaz günlerinde hamsi tavanın yanında mükemmel bir tercih olur. Soğuk bira ya da limonata, akşam yemeğinde hamsi tavanın yanında tüketildiğinde lezzeti artırır. Hamsi tavanın yanında sunulan her şey, yemeğin tadını farklı boyutlara taşır. Davet sofralarında hamsi tavanın yer alması, konuklar için hem görsel hem de lezzet açısından tatmin edici bir deneyim sunar.